Interview met Hiroe Morikawa

De koto wordt binnen jouw familie al meer dan 100 jaar bespeeld. Worden de kunsten vaak van ouder op kind overgedragen in Japan?

Vroeger was dit inderdaad hoe onze cultuur doorgaans werd doorgegeven: meestal nam het kind de fakkel over en gaf het op zijn beurt weer door aan zijn of haar kind. Bij sommige kunstvormen gebeurde het ook wel dat een familie een leerling adopteerde, in de familie opnam en dat die de opvolger werd. Maar dit gebruik is aan het uitsterven. Families huren nu sneller getalenteerde en gemotiveerde leerlingen in om hen op te volgen.

Bestaat de muziek die op de koto gespeeld wordt grotendeels uitbestaande, traditionele composities of spelen de meeste muzikanten eigen werk?

Muziek voor de koto word door zowel muzikanten als componisten geschreven. Wanneer ik me voorbereid voor een concert probeer ik altijd om een balans te vinden tussen eigen werk en traditionele stukken. 
Ik vind het belangrijk om het publiek te laten kennismaken met zowel traditionele stukken als hedendaags werk en mijn eigen composities. Ik vind het schitterend om te zien wanneer iemand die van hedendaagse muziek houdt begeesterd wordt door traditionele muziek of omgekeerd. Ik vind het zelf geweldig om nieuwe dingen te leren kennen en ik probeer die openheid door te geven aan mijn publiek.

Wat is de status van traditionele muziek in Japan?

Ik zou dolgraag willen antwoorden dat die nog steeds enorm populair is, maar ik moet toegeven dat het meer een nichegenre is.
Het is sowieso moeilijk voor muzikanten om zich te ontwikkelen en niet enkel binnen de traditionele muziek. De meeste platenfirma’s focussen vooral op toegankelijke muziek, wat niet altijd gelijkstaat met goede muziek. Daardoor is het moeilijk om van je muziek te leven. Zelfs voor getalenteerde musici. Sommige muzikanten focussen daardoor meer op hun dagdagelijkse job of stoppen jammer genoeg zelfs met spelen. Hoe meer je kent van traditionele muziek, hoe aantrekkelijker die wordt. Ik luister steeds opnieuw naar dezelfde stukken om mijn oren te trainen. Als je je muzikaal gehoor niet onderhoudt, begrijp je de muziek niet. Laat staan dat je ervan kan genieten. Dat is ook de reden waarom ik de meest uiteenlopende optredens bezoek. Je kan het vergelijken met ballet; hetzelfde verhaal wordt helemaal anders met verschillende dansers.

Je hebt al met veel verschillende artiesten samengewerkt. Kan je ons iets vertellen over je favoriete samenwerkingen?

Op elke project dat ik heb gedaan, kijk ik terug met een goed gevoel. De samenwerking voor het Sukiyaki Meets The World Festival in Foyoma springt er het meest uit. Ik had het geluk om gevraagd te worden voor het Sukiyaki Artist in Residence project Ensemble Selene waarin ik met drie andere artiesten (Mariel Barreña, Argentijnse pianiste, Song Bongum, Koreaanse Pansori zangeres & Jang-hye, Koreaans percussionist) drie weken lang samenleefde. Elke dag spraken we over muziek, cultuur, politiek en werkten we aan het concert dat we gingen geven op het festival. Het was een uitdaging om de identiteit van elk land tot uiting te laten komen, want de ritmes van Aziatische en Zuid-Amerikaanse traditionele muziek zijn totaal verschillend. Ik ben nog steeds ontzettend trots en dankbaar om deel uitgemaakt te hebben van dit project, want het heeft me geweldige muziek en hechte vriendschappen opgeleverd.

De koto creëert een meditatieve sfeer. Is er een link met religie?

Historisch gezien is onze muziek een toewijding aan de goden. Artiesten waren bijgevolg eerder ascetische monniken dan muzikanten. Vandaag worden we dan weer veelal gezien als niet meer dan muzikanten zondermeer, wat ik niet geheel terecht vind. Natuurlijk hangt het af van hoe de koto bespeeld wordt.

Je reist de wereld rond om muziek te spelen. Hoe belangrijk is het voor jou om te kunnen spelen voor mensen die niet bekend zijn met dit soort muziek?

Ik voel een persoonlijke verantwoordelijkheid om onze muziek te verspreiden. In Japan, maar ook daarbuiten. Sommige leraren kennen de traditionele muziek niet goed genoeg, waardoor ze jonge mensen niet de meest interessante stukken aanrijken of binnen de juiste context kunnen situeren. Hierdoor wordt de muziek vaak niet begrepen en krijgen ze er zelfs een afkeer van. Dat vind ik erg jammer. Wat ik probeer te doen is de aantrekkingskracht van de muziek te verhogen. ik wil tonen en vooral laten horen hoe prachtig de koto kan zijn. Toch weiger ik als kotospeler artistieke toegevingen te doen om onze muziek populairder te maken.

Wat zijn je plannen voor de toekomst?

Ik wil graag zelf mijn muziek leren opnemen en producen. Niemand kent het geluid van mijn instrument beter dan ikzelf. Mijn nieuwe plaat is net uit, en ik heb alle nummers zelf geschreven. Voor de volgende ga ik componisten van verschillende genres vragen om samen te werken. Klassiek, modern, tribal, ... Ik kijk er naar uit om te zien welke synergie eruit zal komen.

interview door Ewout Callens.

• concert HIROE MORIKAWA: donderdag 24 oktober